Kadir GÜNEŞ- Ahmet ATMACA/GAZİANTEP, (DHA)- GAZİANTEP’in İslahiye ilçesindeki UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan Yesemek Açık Hava Müzesi ve Heykel Atölyesi’nin tarihi dokusuna zarar verdiği düşünülen sulama kanalı inşaat çalışmalarının akıbeti için ICOMOS (Uluslararası Anıtlar ve Sit Konseyi) raporu bekleniyor. Gaziantep Kent Konseyi Başkan Yardımcısı Sıtkı Severoğlu, tarihi sit alanında yürütülen inşaat çalışmalarının bölgeye zarar verdiğini belirterek, sulama göleti inşaatının tamamen durdurulması yönünde yetkilere çağrı yaptı. Yesemek Alan Başkanı Zafer Okuducu ise inşaat çalışmalarının 2019 yılında geçici olarak durdurulduğunu ve bölgeye zarar verilip verilmediği yönünde araştırmalar yapıldığını ifade ederek, Yesemek’in geleceğinde ICOMOS’tan gelecek olan raporun etkili olabileceğini söyledi.
İslahiye’de, 110 dönümlük alan üzerinde gün ışığına çıkarılan bazalt taşından oluşan aslan, dağ tanrısı, savaş arabası gibi heykellerin bulunduğu Yesemek Açık Hava Müzesi ve Heykel Atölyesi yakınlarında yapılan gölet inşaatının birinci derece arkeolojik sit alanında tahribata neden olduğu iddia edildi. İnşaat çalışmaları, tarihi alana zarar verdiği yönündeki iddialar üzerine 2019 yılında geçici olarak durduruldu. İnşaatın tamamen durdurulması ya da devam etmesi için ise ICOMOS’dan gelecek rapor bekleniyor.
‘İNŞAAT TAMAMEN DURDURULMALI’
Gaziantep Kent Konseyi Başkan Yardımcısı Sıtkı Severoğlu, gölet inşaatı sırasında arkeolojik sit alanının peyzajına zarar verildiğini söyledi. Müze yetkililerinin bu sit alanında tarihi eser olmadığına dair bir rapora dayanılarak karar verildiğini, buna karşılık çalışmalar başlar başlamaz anıt sayılabilecek heykellerin ortaya çıktığının kaydeden Severoğlu, şunları söyledi:
”Yesemek’teki birinci derecedeki arkeolojik sit alanlarındaki eserlere, sit alanının peyzajına sulama göleti inşaatı çalışmaları sırasında zarar verilmiş. İşin asıl rehaveti ise bu alanda sulama göleti yapılmasına izin verilmesi korkunç bir durum. Biz kent konseyi olarak bu çalışmalar başladıktan yaklaşık 5-6 yıl sonra durumdan haberdar olduk. İş makinelerinin orada çalıştığını, tarihi eserlere zarar verildiğini, tarihi dokuya zarar verildiğini öğrenir öğrenmez Kültür Bakanlığı’na durumu yazdık. Gaziantep Valiliği, Büyükşehir Belediye ile görüşüp bilgi ve belgeleri topladık. Bu sırada gölete verilen kurul kararını gördük bu karar korkunç bir karar. Müze yetkililerinin bu sit alanında tarihi eser olmadığına dair bir rapora dayanılarak karar veriliyor. Buna karşılık çalışmalar başlar başlamaz anıt sayılabilecek heykeller ortaya çıkıyor. Heykeller çıkmaya başladığında işin yine durdurulması lazım. Ancak bir yıl sonra verilen yine başka bir kurul kararı var.’
‘GÖLETİN TAMAMEN DEVRE DIŞI BIRAKILMASI GEREKİYOR’
Bölgedeki gölet projesinin UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan Yesemek Açık Hava Müzesi ve Heykel Atölyesi’nin kalıcı listeye girebilmesinin önünde büyük bir engel olabileceğini kaydeden Severoğlu, göletin devre dışı bırakılması gerektiğini söyledi. Severoğlu, şöyle devam etti:
”Bu kararda verilen iznin dışında birtakım çalışmaların yapıldığı ve bunların da geriye dönüşü olmadığı için bu alanda yeniden tekrar bir izin veriliyor. Bu çalışmalar Türkiye yasalarına göre kabul edilebilecek bir şey değil. Burada bir yanlış ve kusur var. Bu kurul kararının iptali dolayısıyla buradaki ‘zararın neresinden dönülürse orası kardır’ denilerek sulama göletinin tamamen devre dışı bırakılması gerekiyor. Gaziantep, kültür turizmi açışından çok önemli çalışmalar yapıyor. Yesemek Açık Hava Heykel Atölyesi dünyada bir benzeri daha olmadığı için UNESCO geçici listesinde. Yesemek’in kalıcı listeye alınması için yıllardan beri çalışmalar sürüyor. Buradaki göletin varlığı UNESCO ile ilgili karara ciddi zarar verebilir. Yesemek’in kalıcı listeye girmesinin dahi önüne geçebilir. Bunun için çok dikkatli olunması gerekiyor. Bizim talebimiz, kültürel değerlerin korunması, hukuka uygun olmayan kararların iptali ve gölet çalışmalarının kalıcı olarak durdurulması ve zarar verilen peyzaj alanlarının nasıl giderileceği yönünde ortak bir karar alınmasıdır.”
‘ZARAR VERECEĞİ RAPORDA VAR’
Sit alanı sınırında Devlet Su İşleri’nin bir gölet projesinin başladığını ve bunun bir devlet yatırımı olduğunu ifade eden Yesemek Alan Başkanı Zafer Okuducu da yeni çıkan bulgular doğrultusunda buraya zarar verme ihtimali gündeme geldiğini kaydetti.
Bunun üzerine Kültür Bakanlığı’nın, Devlet Su İşleri Kültürel Miras Etki Değerlendirme Raporu (KÜMED) yapılmasını istediğini söyleyerek, bu raporda net olarak bir akademik araştırma olmadan yapılırsa buraya zarar vereceğinin yer aldığını aktaran Okuducu, şöyle konuştu;
‘Yesemek için İCOMOS ile Gaziantep Büyükşehir Belediyesi arasında Yesemek’in geleceği ve kalıcı listeye girmesi için profesyonel bir destek protokolü yapıldı. Uzmanlar Türkiye’ye geldi ve alan incelendi. Bu arada da hemen sit alanı sınırında Devlet Su İşleri’nin bir gölet projesi başladı. Devlet yatırımı olarak başlamıştı. Ancak yeni çıkan kent, yeni çıkan bulgular doğrultusunda buraya zarar verme ihtimali gündeme geldi. Bunun üzerine bakanlık, Devlet Su İşleri Kültürel Miras Etki Değerlendirme Raporu’nun (KÜMED) yapılmasını istedi. Bu rapor Türkiye’de çok az yapılabilen bir şey ve uzun zamanlıydı. Bu rapor da yapıldı. Bazı itirazlarımız oldu. Düzeltmeler yapıldı ve şu anda o raporda da net olarak bir akademik araştırma olmadan yapılırsa buraya zarar vereceği de o raporda var. Ama bilimsel araştırmalar yapılır, farklı yöntemlerle buranın korunması gündeme gelir, bu ayrı bir olay. Şu anda böyle bir şey yok. ICOMOS’da hem taraf olan sivil toplum örgütlerini hem bizleri çağırıp toplantılar yaptık.”
‘GELECEK OLAN RAPOR YOL GÖSTERİCİ OLACAK’
Yesemek Alan Başkanı Zafer Okuducu, inşaat çalışmalarının 2019 yılında geçici olarak durdurulduğunu ve bölgeye zarar verilip verilmediği yönünde araştırmalar yapıldığını, Yesemek’in geleceğinin ICOMOS’tan gelecek olan raporun etkili olabileceğini belirterek şunları söyledi
”ICOMOS’tan aralık ayı gibi bir rapor gelecek. Bu rapor bize yol gösterecek. Kılavuz niteliğinde olacak. Amacımız Yesemek’in UNESCO listesinde yer alması. Şu anda Devler Su İşeri’nin yaptığı yatırım durdurulursa Yesemek Heykel Atölyesi’nin gelecek kuşaklara sağlıklı olarak aktarılabilmesi için aksi yapılmazsa rapora göre zarar veriyor kısmını geçemezsek burada belki de kültürel bir peyzaj yaparak yapılan yanlışlıkları düzelterek gelecek kuşaklara daha iyi bir Yesemek, daha iyi bir kültürel peyzajlı bir alan ve üstte de Hitit kentinin kazıları ile burada çok büyük bir alan elde edeceğiz. Yukarıdaki alan 200 hektar. Şu anda Hattuşaş’tan büyük bir alan. Bu fikrimiz kazılarla da desteklenecek. Şu anda çalışmalar devam ediyor. Bunun sonucunda hem gelecek rapor hem yapılan kazıları neticesinde hem bakanlık hem resmi kurumlar işbirliğinde ülkemiz dünya tarihine en doğru kültürel değeri bırakır diye düşünüyoruz.”
FOTOĞRAFLI
