‘Covid-19 sürecinde yaşlılar televizyondan bilgi aldı’
HACETTEPE Üniversitesi’nden Prof. Dr. Mutlu Binark’ın yaptığı çalışmada, yaşlı nüfusun Covid-19 sürecinde televizyondan daha çok bilgi aldığı ortaya çıktı. Yaşlıların yüzde 94’ünün evinde televizyon bulunduğu, radyoya sahiplik oranının yüzde 13, akıllı telefon kullanımının yüzde 51 olduğu belirlendi. Yaşlıların yüzde 14 olan e-devlet kullanım oranının pandemiyle birlikte yüzde 19’a çıktığı da tespit edildi.
Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo, Televizyon ve Sinema Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mutlu Binark’ın yürütücüsü olduğu Teknolojik Araştırma Kurumu tarafından desteklenen proje kapsamında Covid-19 sürecinde yaşlıların enformasyon arayışı ve enformasyon değerlendirmesi üzerine odaklanıldı. Hacettepe Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi ve Akdeniz Üniversitesi ortaklığında yürütülen çalışmaya Ankara, İstanbul, İzmir, Antalya, Diyarbakır gibi 12 ilden 65-74 yaş arası ve 75 yaş üstü toplam 1075 kişi katıldı. Çalışmada, yaşlıların sokağa çıkma kısıtlamalarının olduğu, toplumsal olarak izole edildiği bir dönemde hem salgınla ilgili hem de toplumsal yaşamla ilgili nereden enformasyon aradıkları, enformasyona ne kadar gereksinim duydukları incelendi. Çalışmada yaşlıların yüzde 94’ünün evinde televizyon olduğu, radyoya sahiplik oranının ise yüzde 13 olduğu ortaya çıktı. Yine yaşlıların yüzde 51’inin akıllı telefon kullandığı belirlendi. Araştırmada pandemi öncesi yaşlılar arasında yüzde 14 olan e-devlet kullanım oranının pandemiyle birlikte yüzde 19’a çıktığı da tespit edildi.
‘RADYO ARTIK ÖNEMLİ BİR ENFORMASYON ARACI DEĞİL’
Prof. Dr. Binark, “Genel olarak Türkiye’de yaşlıların hanelerinde ana iletişim kanalı televizyon. Covid-19 salgını sırasında da yaşlılar televizyondan bilgi aldılar. Yaşlılar tarafından enformasyon için ‘radyo çok dinlenir’ denilir; ama yaşlıların hanelerinde radyoya sahiplik oranı yüzde 13 ve radyodan enformasyon arama oranı çok daha düşük. Radyo yaşamda artık önemli bir enformasyon aracı değil. Akıllı telefon sahipliği yaşlı nüfusumuzda oldukça yüksek. Ama akıllı telefon sahibi olmak, akıllı telefonun sağladığı olanaklardan hakkı ile yararlanmak anlamına gelmiyor. Burada da yaşlıların dijital sermayesi ve yaşlıların medya okuryazarlığı sorunu ortaya çıkıyor. Farklı enformasyon kanallarına ulaşmak için akıllı telefonlar kullanılmıyor. Yaşlılar evde yalıtılma hissinin üzerinden gelmek için de en çok televizyonu daha sonra akıllı telefonları kullandılar. Telefonlar artık yalnızlık hissinin üstesinden gelmede önemli bir araç oldu. Genel olarak bakıldığı zaman yaşlılar covid sırasında yüzde 81 oranında enformasyon arayışı içerisindeler. ‘Nitelikli enformasyona ulaştılar mı’ diye sorduğumuzda, televizyonda tartışma programlarında ve televizyon haberlerinde covid-19 salgını ile ilgili yayılan enformasyondan rahatsızlık duyduklarını belirttiler” diye konuştu.
‘EN ÇOK GÜVEN DUYULAN SAĞLIK BAKANI VE BİLİM UZMANLARI’
Prof. Dr. Binark, çalışmada yaşlıların bu süreçte televizyondan aldıkları bilgiye yüzde 70, çevrimiçi ortamdan gelen enflamasyona da yüzde 82 oranında güvendiklerinin ortaya çıktığını belirtti. Binark, “Bu da aslında bir problem. Çünkü yaşlıların yüzde 39’a yakını hiç eğitim almamış yaşlılardı. Bu durumda elde ettikleri enformasyonu teyit etmek için eleştirel muhakeme becerilerinden yoksunlar. Ama yaşlıların üçte ikisi medyadan elde ettikleri enformasyondan şüphe duyuyor. Bu şunu gösteriyor; enformasyon kanallarından gelen bilgi neyse onu aynen olduğu gibi kabul ediyorlar. Dolayısıyla bizim toplum olarak yaşlıların enformasyon niteliğini sorgulama konusunda daha fazla çalışmamız gerekiyor. Burada doğru nitelikte enformasyona ulaştırma konusunda hem kamuya hem belediyelere hem de sivil toplum örgütlerine görev düşüyor. Salgın sırasında en çok güven duyulan enformasyon kanalı Sağlık Bakanı ve bilim uzmanları oldu. En az güven duyulan kaynaklar ulusal ve uluslararası sivil toplum örgütleri oldu” dedi.
‘YAŞLILARA YÖNELİK BİR KANAL OLABİLİR’
Prof. Dr. Binark, e-devlet kullanım oranının yüzde 19’a çıkmasının önemli olduğunu; ancak aşı politikasının uygulandığı bu dönemde bu oranın daha da yukarı çıkması gerektiğini kaydetti. Binark, “Akıllı telefon ve geleneksel telefonların enformasyon ulaştırmada ve yaşlıları bilgilendirmede enformasyon gereksinimlerini karşılamada planlı bir şekilde kullanılması gerekiyor. Buna yönelik hem kamunun hem de yerel yönetimlerin yaşlı destek hatları, enformasyon hatları kurmaları gerekir. Kamu televizyonun yaşlılara yönelik yayın saati olabilir ya da çocuk kanalı gibi yaşlı kanalı da olabilir. Televizyonda sadece eğlence programları, dizi, filmler değil, yaşlıların gereksinim duyduğu enformasyonu içeren programların da yapılmasında fayda var. Yerel yönetimlerin kamuyla birlikte çalışarak yaşlılara yönelik dijital eşitsizliklerin üstesinden gelecek bir çare bulması gerekiyor. Kamu televizyonu üzerinden akıllı telefonları nasıl kullanabileceklerini, akıllı telefonlarda çevrimiçi hizmetlerden nasıl yararlanabileceklerini, e-devlet nasıl indireceklerine ilişkin eğitim içerikleri geliştirilebilir” ifadelerini kullandı.
Görüntü Dökümü:
-Prof. Dr. Binark ile röportaj
-Detaylar
Pelin ÜZEK KILIÇ-Celal ATALAY/ANKARA,(DHA)
