İSTANBUL (DHA) – Otizmli bireylerin gelişimsel özellikleri ve kaynaştırılması üzerine bilimsel çalışmaları aktaran Prof. Dr. N. Bülbin Sucuoğlu, “Bütünleştirme olmalı mı sorusu sorulmamalıdır. En iyi bütünleştirme nasıl olmalıdır sorusunu sormalıyız. Otizmli çocuklar eğitim fırsatlarına erişimde akranlarıyla eşit haklara sahiptir” dedi.
Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Çocuk Gelişimi ve Engelliler İçin Gölge Öğreticilik Programları tarafından 2 Nisan Dünya Otizm Farkındalık Günü’nde çevrim içi düzenlenen Otizmle Yaşam Paneli’ne alanda çalışan akademisyenler ve araştırmacılar katıldı.
“GENETİK ARAŞTIRMALAR VE BEYİN ARAŞTIRMALARIYLA CİDDİ BİLGİLERE ULAŞILIYOR”
Prof. Dr. N. Bülbin Sucuoğlu, “Otizm spektrum bozukluğu; genellikle belirtileri gelişimin erken dönemlerinde ortaya çıkan, sosyal etkileşim ve iletişimde sınırlıkların yanı sıra sınırlı ve tekrarlayıcı davranışlarla kendini gösteren bilişsel farklılıkların yanı sıra epilepsi, dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu veya zihinsel yetersizlik gibi diğer bozuklukların eşlik edebildiği genetik geçişli/kalıtımsal nörogelişimsel bir bozukluktur. Otizm tanımının ilk kez kullanıldığı 1943 yılından bu yana genetik araştırmalar ve beyin araştırmalarıyla ciddi bilgilere ulaşılıyor. Otizm etnik, kültürel, ırksal ve sosyo ekonomik düzeyden bağımsızdır ancak düşük gelir ve azınlık gruplarında daha geç tanı koyulabiliyor” ifadelerini kullandı.
“OTİZMLİ ÇOCUK SINIFIN AKTİF ÜYESİDİR”
Otizm spektrum bozukluğuna sahip bireylerin sosyal özellikleri, dil ve iletişim özellikleri, bilişsel özellikleri ve problem davranışlarının eğitim ve zihinsel beceriler gibi olanaklara bağlı olarak değişip farklılaştığının altını çizen Sucuoğlu sözlerine şöyle devam etti:
“Bütünleştirme; özel gereksinimli çocuklar da dâhil tüm çocukların aynı ortamda eğitim almaları ve gereksinimlerinin en iyi şekilde karşılanması için eğitimin içeriği, öğretim yöntemleri ve stratejileri ile materyallerde değişiklikler ve uyarlamalar yapılmasıdır. Bugün hâlâ bütünleştirme olup olmaması tartışılıyor. Bütünleştirme olmalı mı sorusu sorulmamalıdır. En iyi bütünleştirme nasıl olmalıdır sorusunu sormalıyız. Otizmli çocuklar eğitim fırsatlarına erişimde akranlarıyla eşit haklara sahiptir. Bütünleştirme otizmli çocuklara akranlarını gözlemleme ve doğal öğrenme ortamları sunar. Otizmli çocuk bütünleştirmede sınıfın aktif üyesidir. Etkili bütünleştirmenin özellikleri evrenselliğin ve kurum özelliklerinin dikkate alınması, etkinliklere katılım ve akranlarla etkileşim, öğretmene, aileye ve otizm tanılı çocuğa nitelikli destek sunulması gibi birkaç başlıkta sıralanabilir. Bu faktörlerin dikkate alınması aidiyet, akranlarla sosyal etkileşim ve arkadaşlık, öğrenme ve gelişim becerilerini arttırır.”
“EBEVEYN VE ÖĞRETMENLERİN BÜTÜNLEŞTİRMEYE DAİR ENDİŞELERİ VAR”
Etkili bütünleştirmede öğretmenlerin rolünü de değerlendiren Sucuoğlu, otizm tanısı konmuş çocuklar için etkili olduğu kanıtlanan uygulamaların uygulandığı sınıflarda bütünleştirmenin de iyi olduğunu söyleyerek, “Öğretmenlerin bilgi ve becerileri bütünleştirme kalitesini gösteren bir faktördür. Bunun için de öğretmenlerin yeni bilgi ve becerilerle donatılması, öğretmen yetiştirme ve mesleki gelişim programlarının zenginleştirilmesi, yardımcı eleman, gölge öğretmen ve gönüllülerle desteklenmeleri gerekmektedir. Millî Eğitim Bakanlığı’nın 2018 verilerine göre okul öncesinde bin 224, ilkokulda bin 379, ortaokulda 853 ve lise çağında 175 otizm spektrum bozukluğuna sahip çocuk var. Ebeveynler çocuklarının bütünleştirme sınıflarında olmalarını istiyor ama endişeleri var. Öğretmenler bütünleştirmeyi bir yaklaşım ve model olarak kabul ediyor ancak çekinceleri var. Toplumsal tutumlar, yerleştirme ve bütünleştirme standartlarının olmaması, öğretmenlerin bilgi ve beceri ve deneyim sınırlılıkları, öğretimi bireyselleştirme güçlükleri gibi güçlükler ve problemlerle karşılaşıyoruz” diye konuştu.
Panelde ayrıca “Otizme Dost Bir Yaklaşım, TEACCH Programı” başlığıyla Doç. Dr. Alev Girli, “TADİS (Türkçe Alternatif ve Destekleyici İletişim Sistemi)” başlığıyla Dr. Öğr. Üyesi Ertan Görgü, “Otizm Spektrum Bozukluğunda Bir Erken Müdahale Modeli: DIR/Floortime” başlığıyla Dr. Öğr. Üyesi Hatice Şengül Erdem de yer aldı.
